Jaszowiec. Zapomniana nowoczesność
2023-2024
Prasa nazywała je „pałacami wypoczynku” i „szklanymi domami”. W latach 70 XX wieku domy wczasowe w dzielnicy Jaszowiec były jednymi z najmodniejszych miejsc wypoczynkowych na Górnym Śląsku. Dzisiaj mało kto w Polsce o tym pamięta.
W plebiscycie „Murowane Bestsellery” tygodnika „Polityka” z 1970 r. Jaszowiec znalazł się wśród trzynastu najlepszych realizacji architektonicznych 25-lecia PRL. Autorzy koncepcji, którymi kierował Jerzy Winnicki, otrzymali wiele nagród oraz powszechne uznanie za stworzenie unikalnej dzielnicy Ustronia.
Projekt był pierwszą, prototypową w socjalistycznej Polsce propozycją osiedla wczasowego w górach z własnym centrum handlowo-usługowym i ośrodkiem zdrowia. Był też na wskroś nowoczesny, co oznaczało według głównego projektanta nie tylko minimalistyczną formę, ale także komfort, estetykę, kontakt z naturą oraz zaspokojenie potrzeb fizycznych i intelektualnych użytkownika. Ponadto Winnicki uważał, że każda budowla, nie wiadomo jak wyrafinowanie piękna, psuje krajobraz naturalny. Cała rzecz
w tym, żeby szpeciła jak najmniej i najdyskretniej.
Mimo, że Jaszowiec był niegdyś uwielbiany przez zwykłych wczasowiczów i doceniany przez branżystów, nie przetrwał do dzisiejszych czasów w pełnowartościowej kondycji. Obiekty trafiły do różnych właścicieli. Kilka z nich zrównano z ziemią, inne zostały oszpecone nietrafionymi modernizacjami. Tylko nieliczne przetrwały w niemal oryginalnej formie do dziś.
Czy warto uratować choćby ten skrawek modernistycznej myśli w Beskidach? Czy mamy przed sobą już tylko wizję utraconej nowoczesności? A może to ważna lekcja dla dzisiejszych architektów i inwestorów?
„Jaszowiec. Zapomniana nowoczesność” to poszukiwanie odpowiedzi na te pytania. Udało się nam dotrzeć do cenionych ekspertów oraz do członków rodziny Jerzego Winnickiego. Dr hab. inż. arch. Dorota Winnicka-Jasłowska, prof. PŚ przybliża idee projektowe. Córka, Małgorzata Radziewicz-Winnicka wspomina dramatyczne losy ojca w okresie stalinowskim. Z drugiej strony, kontekst architektury egalitaryzmu czasów PRL komentuje prof. Adam Gierek, syn Edwarda, pierwszego sekretarza KC PZPR. Natomiast przewodnikiem po zakątkach Jaszowca jest fotograf Marcin Wojdak, autor książki „Ostatni turnus. Pocztówki z wczasów w PRL-u”. Jego czułe oko uczy doceniać piękno dziedzictwa, które niemal utraciliśmy.
Wystąpią: Adam Gierek, Konrad Kucza-Kuczyński, Sławomir Kohut, Anna Łęczyńska-Szczechla, Marek Rembierz, Bogdan Skopiński, Dorota Winnicka-Jasłowska, Małgorzata Radziewicz-Winnicka, Sylwia Wojciechowska-Witkowska, Marcin Wojdak.
Zamów projekcję
Zapraszamy do zamówienia prywatnej projekcji filmu. Zapewnij sobie nie tylko wyjątkowe doświadczenie filmowe, ale również uczestnictwo w fascynującym wykładzie i dyskusji
o Jaszowcu.
Kadry